Hareketli Diş Protezleri | Ankara Protez Sincan Diş Hekimi - Diş Hekimi Ankara : Aysun İĞNELİ Diş Kliniği Sincan

2.Estetik olarak beğenilen bir görünüm elde etmek.

Bu sebeple, ben de, size en iyi anlayabileceğinizi düşündüğüm en mantıklı gördüğüm şekilde bir sınıflama yapacağım. Zaten bir şeyi sınıflamanın sebebi, daha iyi anlaşılması ise, hiç bir ayrıntıyı atlamadan, şu an pratikte kullanımda olan bütün hareketli protez çeşitlerini kapsayan bir gruplama yapmaya çalışalım :

Hareketli Diş Protezleri'ni, en temel olarak 1. Tam Hareketli Diş Protezleri ve 2. Kısmi Hareketli Diş Protezleri olarak iki ana gruba ayırmak mantıklıdır. Farklı özellikleri ile her iki gruba da alınabilecek; 3. İmplant Diş Protezleri kendi içinde incelenmeye değer nêvi şahsına münhasır bir grup olarak, tamamen Ankara İmplant Tedavisi bölümünde ele alınmıştır. 4. Hassas Bağlantılı Diş Protezleri (Çıtçıtlı Protezler) de hibrit yapılarından dolayı, burada yüzeysel olarak sınıflanmış/irdelenmiş olsa da, onlar da kendilerine ait Çıtçıtlı Protez Sayfası içerisinde detaylandırılmışlardır.

TAKMA DİŞ, Tam Damak, Full Damak, Total Protez, Damak Protez veya Total Damak diye kısaltılarak da kullanılan Hareketli Total Diş Protezleri; kişinin ağzındaki tüm dişlerin kaybı söz konusu olduğunda, tercih edilebilecek tedavi çeşitlerinden biridir. Böyle bir durumda ilk planda tercih edilmesi gereken tedavi metodu implant destekli total damak protezi'dir ancak bu tedavinin maddi/ekonomik maliyeti veya çene kemiğinin yetersizliği (sinüs lift veya kemik grefti uygulama ile çözülemeyen) ya da bir başka genel hastalık durumu gibi sebeplerle implant uygulanamadığı hallerde, daha az konforlu ancak bir şekilde aynı işi görmeye yeterli tam damak protezler tercih edilebilir.

Tam Damak Protezler (Total Protez), illa hem alt hem de üst çenedeki tüm dişlerin hepsi birden kaybedildiğinde uygulanmaz. Öyle bir durumda hem alta hem üste ayrı ayrı birer tane Total Protez yapılır ancak, misal sadece üst çenede tüm dişler kaybedilmişse, çenenin tek tarafı yani altı ve/veya üste yapılacak tek ve/veya iki taraflı protezlerin ortak adı yine tam damak total/full protezi'dir.

Örneğin, sadece üst damak/çenede dişlerin hepsi yitirilmiş olsun ancak alt çene kemiğinde de bazı dişler yitirilmiş ama hâla mevcut bir kısım dişler bulunsun. Böyle bir durumda, alt çenedeki dişler sabit protez tedavisi ile kurtarılabiliyorsa, veya implant tedavisi uygulanabiliyorsa ya da en azından parsiyel protez tedavisi yapılabiliyorsa bu uygulamalardan biri seçilir. Ancak tamamen dişsiz kalmış üst çene/damakta ya implant üstü sabit protez damak veya Üst Çene/Damak Total Hareketli Diş Protezi uygulaması seçilecektir.

Tanımları gereği "çıkartıp takılabilen - takma - dişler" olan Total Protezler, genellikle yaşlı hastalarda tercih edilir. Bunun ilk sebebi tabii olarak yaşa bağlı diş dökülmeleridir. Sabit protezlere nazaran hareketli protezlerin seçilmesinin nedeni; yaşlı grup hastalarda çene kemik yapısının implant tedavisine uygun olmaması veyahut implant operasyonunun yapılamayacağı ek bir sağlık sebeplerinin bulunması olarak sayılabilir. Elbette ne yazık ki günümüz toplumlarının ortak sorunu olan ekonomik nedenler, implant diş tedavisine nazaran takma damak kullanımını arttırmaktadır.

Damak Protez kullanımı ve temizliği :

Damak Protezleri, hem ağız içinde yarattıkları kullanım zorlukları açısından, hem de bakımlarının ayrı bir özel göstermesi nedeniyle hastaya zahmet yükü yüksek bir tedavi seçeneği sayılabilir. En basitinden, ortalama 5 yılda bir yenilenmeleri tavsiye edilir. Üzerilerinde kullanılan dişler porselen değil akrilik yapıda olduğundan zamanla renk değişimleri meydana gelebilir.

Eczanelerden temin edilebilecek kendilerine özgü kimyasal temizleyicilere ihtiyaç duyabilirler. Yemeklerden sonra ağız içi hijyene ekstra özen gösterilmesi gerekir. Her öğün akabinde, Hareketli protez çıkartıldıktan sonra, ağız yıkama/fırçalama işlemini takiben, protezin de yıkanarak yerine doğru bir şekilde yerleştirilmesi elzemdir. Protezler için üretilmiş özel fırçalar veya yumuşak diş fırçaları ile temizlikleri sağlanmalıdır. Diş macunu ile değil sabunlu su ile yıkanmaları daha uygundur. Protezin sağlam görünen yapısı insanlarda ev temizliğinde kullanılan materyaller ile temizleme güdüsü uyandırsa da, bu kimyasallar diş protezlerini temizlemede uygun değildir. Yüzey hasarı meydana getirirler ve uyumlanmasını bozarlar.

Protezin ağız dışına çıkarıldığındaki bekleme sürecinde nemli ortamda tutulması gereklidir ki yapısal özelliklerini kaybetmesin. Gece uyurken protezin çıkartılması ise vücudun yapısının korunabilmesi için elzemdir, zira ağız içerisinde uyku sırasında kontrol dışına çıkan hareketlerde dişetleri ve çevre dokular, protezin kendisi de dahil zarar görebilirler.

Parsiyel Hareketli Diş Protezleri; dişlerin bir kısmının eksik olduğu durumlarda kullanılan takma dişlerdir. Eksik dişlerin miktarı ve/veya konumu nedeni ile Sabit Protez Diş tedavisi / Zirkon Diş Kaplama Protezi veya Porselen Köprü Diş Kaplama Protezi uygulanamıyor ise, implant diş tedavisi veya yarım/parsiyel hareketli diş protezleri kullanılır. Ağız içindeki sağlam dişlere tutunan kancalar (kroşeler) protezin ağız içindeki stabilizasyonunu sağlar. Bu sebeple Kancalı Protezler olarak da adlandırılırlar.  Nikel Titanyum alaşımı döküm metal kancalar, akrilik üst yapılı diş protezlerini kullanıma hazır pozisyonunda tutar.

Hareketli protezlerin ortak özelliği, yerlerinden çıkartılarak temizlik ve bakımlarının kolayca yapılabilmesidir. Hastanın kendisi tarafından çıkartıldığı kolaylıkta tekrar yerine takılabilirler.

Kancalı Diş Protezleri yapılması; ölçü alınması, teknisyen yapım aşaması ve diş provası ile ağız içi uyumlandırma süreçleri için diş hekimine birkaç ziyaret gerektirir. Genellikle 3-5 sefer yeterlidir ve ortalama 1-2 hafta içerisinde kullanıma hazır hâle getirilirler.

Kullanımları ilk başta bir alışma süreci gerektirir. Hasta ağız içi yapısına yabancı gelen ekstra diş materyalini, özellikle tutucu kancaları nedeniyle önce yadırgayabilir, rahatsızlık duyulabilir. Yine de birkaç gün içerisinde geçilecek alışma sürecini takiben genel olarak kullanımda sadece olumlu yönler tecrübe edilmeye başlanır. Kancalı Diş Protezleriyle de sabit diş protezleri gibi yiyeceklerde ısırarak kesme/kopartma ve ağız içinde öğütme fonksiyonları rahatlıkla yerine getirilebilir.  

Yemek yerken diş protezi hareket eder mi? sorusu sürekli karşılaştığımız endişelerdendir. Parsiyel/Kancalı Diş Protezlerinin tutuculuğu, kaliteli yapıldıkları ve ağız içi uyumlandırılması ehil ellerden çıktığı sürece hiç bir sorun teşkil etmez. Dolayısı ile, yemek esnasında yerlerinden oynamaları sık rastlanılan bir durum değildir. Zamanla deforme olarak gevşeyebilen kancaları diş hekiminiz tarafından tekrar yapılacak müdahale ile ilk yapıldığı gün ayarına getirilebilir. Ancak diş hekiminiz tarafından yapılacak bu kancalı protez ayarı periyodunun mümkün olduğunda uzun aralarla olması sizin kullanım ve bakımına dikkat etmenizle de bağlantılıdır.

Hareketli protez kullanımında; takılıp çıkartılırken nazik olunmalı ve kancaların formunun bozulmaması için dikkat edilmelidir. Kancalar çevre dişlere tam gerektiği şekilde oturtulmalı ve ancak bundan sonra ağız kapatılmalıdır ki, yanlışlıkla ters bir açıdan basınç görerek şekillerinin bozulmaması sağlanabilsin. Zira yerine düzgün oturtulmamış bir hareketli protezin kroşeleri kırılabilir veya eğilebilir.

Her şeyin bir ömrü olduğu gibi, kancalı hareketli diş protezlerinin de bir ömrü vardır. Kişinin kullanımı, ağız içi hijyeni ve protez temizliğine dikkat etme miktarı ve de üretildiği materyalin kalitesi gibi faktörlere göre kancalı diş protezinin ömrü değişir. Üç yıldan az olmamak üzere bazı durumlarda on yıla kadar kullanılabilen parsiyel hareketli diş protezleri mevcuttur.

Kancalı diş protezleri, diğer her türlü diş protezi gibi kırılabilir, şekli bozulabilir. Ancak kırıldığında ya da artık rahat kullanılmaz bir şekle geldiklerinde, kancalı protezlerin tamir edilebilme şansları mevcuttur. Tamir gerektiren kırık veya deformasyonun durumuna göre birkaç gün içerisinde eski hallerine getirilebilirler. Tabi burada geri dönüşsüz bir hasar verilmemiş olduğu varsayılmaktadır. Mesela kanca ve akrilik bağlantılarının kopması durumunda tamiri yapılamayacak bir hasar mevcut ise, yeniden ölçü alınarak tekrar yeni bir kancalı diş protezi yapmak gerekebilir. Kancadaki basit esnemeler ve çoğu kırık oluşumları kolaylıkla tamir edilebilir.

Ağız içi hijyeninin sürdürülmesini zorlaştıran hastalık durumlarında veya tükürük miktar ve kıvamının arzu edilenden farklı olması ya da şeker hastalığı nedeniyle ağız kuruluğu durumları gibi istisnalarda, ağızda özellikle ilk alışma döneminde oluşabilecek alışma vurukları ve yaraların iyileşmesi sıkıntı yaratabilir. Bu durumlarda ağzın gerekli şekilde nemlendirilmesine yönelik özel jeller ve sıvılar önerilebilir.

Kancalı protezler, implant dişlerin aksine çene kemiklerinin kalınlık ve yoğunluğu miktarlarından etkilenmezler. Parsiyel hareketli protezlerde asıl önemli olan, kancalı diş'in destek alacağı diğer doğal dişlerin sağlamlığı, şekilleri ve üzerine oturacağı dişeti dokusunun sağlıklı olmasıdır.

Kancalı protezin üretildiği metal ve/veya akrilik maddelerine karşı allerji gelişmesi durumları çok istisnai olsa da rastlanabilen durumlardır. Özellikle akrilik maddesine karşı allerji mevcut olan hastalarda önerilen çözüm, sabit diş protez çeşitleri yani porselen kaplama veya zirkon protezler'dir. Hastanın diş anatomisi Köprü tedavisi uygulamaya müsait değil ise, implant diş tedavisi seneçeneği de mevcuttur. Aynı seçenekler, kancalı protezin estetik ihtiyaçları karşılamadığı durumlarda eğer mümkünse değerlendirilebilir.

Kancalı Diş Protezleri, eksik bir dişin yerine fonksiyon sağlamak için uygun çözümlerdir ancak estetik anlamda, uygulandıkları bölgenin görünürlük seviyesine göre tatmin edici olmayabilirler. Böyle hallerde kancaların kamufle edilebilmesi için beyaz renkli veya pembe doku kaplama uygulanabilir. Ancak bu durumda kancanın orijinal esnekliğinin azaltılması ve ağız içi uyumunun zorlaştırılması riski mevcuttur. Ayrıca kroşelerin kırılma olasılığı da artar. Daha dikkatli bir kullanım gerekebilir.

Metal Kroşe; dişin yüzeyine yapışıp sararak tutunmayı sağlar ve bu sebeple dışarıdan bakıldığında görülür. Kancalı protezler istenen estetik beklentileri sağlamıyorsa düşünülebilecek seçeneklerden bir başkası; kanca sayesinde sağlanan tutuculuğu elde etmenin diğer bir yönetimini kullanan Hassas Bağlantılı Protezler (Çıtçıtlı Protezler) olabilir.

Çıt Çıtlı Protez, Çıtçıt Takma Diş, Çıtçıtlı Protez olarak da bilinen bu protez cinsi; çok sayıda dişin eksik olmasına rağmen ağız içerisinde hâla destek olarak kullanılabilecek diş bulunduğu durumlarda, veya implant destekli takma damak protez tedavisindeki gibi, ağızda hiç diş kalmamış olsa bile ihtiyaç doğrultusunda çıkarılıp takılabilen (veya mümkünse/uygunsa tercihen implant üzerine sabit de yapılabilir, ancak bunun için implant sayısının yeterli olması gerekir), halihazırdaki dişlere veya uygulanan implantlara uygun üzerine yerleşeceği yuvalara sahip protezlerdir. İmplant destekli hareketli hassas bağlantılı (çıtçıtlı) protez yapılmasında minimum 2, tercihen 4 implant gereklidir. Hastanın çene kemiği ve ağız içinin durumu 4 implanttan fazla uygulayabilmeye müsait ise, implant destekli sabit protez yapılabilir. Hassas bağlantılı protezlerle ilgili daha detaylı bilgiyi; Çıtçıtlı Protez - Hassas Bağlantılı Protez sayfamızdan okuyabilirsiniz.