Mükemmel Dişler ???
Kime göre - Neye göre mükemmel Diş ?
Sizlere sol yandaki gibi bir resim gösterip, "Mükemmel Diş budur! Böyle olmalıdır! Gelin sizin de dişinizi böyle yapalım, siz de mükemmel dişlere sahip olun" demeyi gerçekten çok isterdim. :) Bu hem sizin için sayısız diş yapısı olasılıkları arasında seçim yapma zorluğunu kaldıracağından büyük kolaylık olurdu, hem de dişhekimleri için her gelen hastamıza bu dişlerin tıpatıp aynısını yapmak çok basit olacağından müthiş bir rahatlık sağlardı.
Ama ne yazık ki gerçekte durumun bununla hiçbir alakası yoktur.
Herkes için geçerli bir "Mükemmel Diş" tanımı-resmi-şekli olması mümkün değildir!
Bizim tıp eğitimimiz süresince, değerli hocalarımızın sürekli söyleyerek kullandıkları, bilinç altımıza kadar işledikleri ve artık tanı/teşhis ve tedavi sürecinin her adımında refleks olarak hastaya yaklaşımımıza sirayet etmiş, çok güzel bir ifade vardır : "Tıpta hastalık yoktur, hasta vardır!".
Ama ne yazık ki gerçekte durumun bununla hiçbir alakası yoktur.
Herkes için geçerli bir "Mükemmel Diş" tanımı-resmi-şekli olması mümkün değildir!
Bizim tıp eğitimimiz süresince, değerli hocalarımızın sürekli söyleyerek kullandıkları, bilinç altımıza kadar işledikleri ve artık tanı/teşhis ve tedavi sürecinin her adımında refleks olarak hastaya yaklaşımımıza sirayet etmiş, çok güzel bir ifade vardır : "Tıpta hastalık yoktur, hasta vardır!".
Bu beş kelimelik cümle, tüm tıp branşlarının neden bu kadar karmaşık bir bilgi yığını içerdiğini, iyi bir doktor olmanın neden bu kadar zor olduğunu kısaca özetleyen mükemmel bir özdeyiştir. Tıpla ilgili her konu için geçerlidir. Belki de hayattaki her konu için de geçerli olduğundan hayat bizlere bu kadar karmaşık gelmektedir. :)
Şöyle ki; hiçbir ayrı iki insanın anatomisi birebir aynı değildir! Tek yumurta ikizlerinde bile görünüşte tamamen aynı olan fiziksel yapılarının detayına inildiğinde, parmak izlerinin birbirinden farklı olması gibi herkesin bildiği örneklerden tutun da, tüm kemik-sinir-damar-kas-diş vs... yapısının tamamen birbirinden farklı olduğu gerçeği ile karşılaşılır. Bu durum, ikiz olmayan ancak kardeş olan insanlarda biraz daha fazla ayrıntıda çeşitlilik gösterir, anne-baba'nın kendi genleriyle oluşan öz çocuklarında bile inanılmaz yapısal farklılıklar bulunur. Ayrı kökenlerden gelmiş iki ayrı insanı, insan olarak aynı organları taşımaları dışında birebir karşılaştırarak eşleştirmeye çalışmak tamamen beyhude bir çaba olacaktır!
Evet tıpta "anatomi" diye bir branş vardır ve insan vücudu yapısını incelemek üzere kurulmuştur, gerçekten de insanlar arasında bu derece fark olsaydı böyle bir branş niye olsundu ki?... diye sorduğunuzu duyar gibi oluyorum. Eğer sormuyor iseniz de sormalısınız! :) Anatomi vardır, çünkü misal; bir hindi-at-balina vs... diğer canlıların anatomisine göre, bizim insan olduğumuzu anatomik olarak gösteren bariz "ortaklıklar" ve "farklılıklar" silsilesi mevcuttur. Bir insan anatomistinin ilgilendiği, insan vücutları arasındaki "ortak" yani hepsinde birden bulunan yapıları belirlemek, bunların "şeklen" ortak kısımlarını tespit ederek, "istatistiksel olarak anlamlı" yani toplumun genelinde en çok bulunan işlevsel "ana varyasyonunu" normal kabul ederek, başka türlü içinden çıkılamayacak karmaşıklıktaki "diğer" sınırsız çeşitlenmeler hakkında "mantık sınırları dahilinde" bir fikir yürütebilmemizi sağlamaktır.
Evet tıpta "anatomi" diye bir branş vardır ve insan vücudu yapısını incelemek üzere kurulmuştur, gerçekten de insanlar arasında bu derece fark olsaydı böyle bir branş niye olsundu ki?... diye sorduğunuzu duyar gibi oluyorum. Eğer sormuyor iseniz de sormalısınız! :) Anatomi vardır, çünkü misal; bir hindi-at-balina vs... diğer canlıların anatomisine göre, bizim insan olduğumuzu anatomik olarak gösteren bariz "ortaklıklar" ve "farklılıklar" silsilesi mevcuttur. Bir insan anatomistinin ilgilendiği, insan vücutları arasındaki "ortak" yani hepsinde birden bulunan yapıları belirlemek, bunların "şeklen" ortak kısımlarını tespit ederek, "istatistiksel olarak anlamlı" yani toplumun genelinde en çok bulunan işlevsel "ana varyasyonunu" normal kabul ederek, başka türlü içinden çıkılamayacak karmaşıklıktaki "diğer" sınırsız çeşitlenmeler hakkında "mantık sınırları dahilinde" bir fikir yürütebilmemizi sağlamaktır.
Yukarıdaki "mükemmel" dişlerin farklı yüz
yapılarında nasıl duracağına bir örnek. :)
yapılarında nasıl duracağına bir örnek. :)
İkizlerin bile herşeyleri gibi dişleri de farklıdır!
Hemen bu noktada, sizlere hepimizde bulunan "şah damarı" örneğini vermek istiyorum. Yukarıdaki şekillerde en kalın görülen kırmızı yapı, kalpten çıkan vücudun en büyük damarı olan "Aort" atardamarıdır. Bu kalın damardan çıkan üstteki daha ince kırmızı yapılar ise, kafa ve kollarımıza giden ana damarlardır. Tüm bu dallanmalar göğüs kafesimizin içinde, iki akciğerimizin arasında ve iman tahtası olarak adlandırılan göğüs kafesi ön kemiğimizin (sternum) hemen ardında olmaktadır.
İşte "şah damarı" olarak bilinen ve resimde "A.Carotis Communis dextra" olarak görülebilecek kafamıza-yüzümüze-beynimize kısacası boyundan yukarı her organımıza kan götüren damar, %70 oranında sol üstteki ilk şekildeki gibi çıkarken, sağ üstteki şekilde görüldüğü gibi farklı yerlerden de farklı oranlarda çıkabilmektedir!
Eğer sizin sağ şah damarınız toplumun %70'inde çıktığı yerden çıkıyor ve benimkisi aşağıdaki resimde %9 olarak görünen şekilde çıkıyor ise, siz anatomik olarak "toplumun geneline göre" benden daha "normal" siniz demektir. Ama bu benim de "anormal" olduğum anlamına gelmemektedir, sadece daha az rastlanılan bir normallikte olduğumu belirtir. Çünkü bendeki "varyasyon"(çeşitlenme) da sizdeki "varyasyon" ile "AYNI İŞİ GÖRÜYOR", gerekli yerlere aynı kanı aynı şekilde götürüyordur. Yani "normal"in tanımı, "şeklen" olduğu kadar "fonksiyon" ile de alakalıdır, ve benim vücudumdaki damarı "bu farklı, bunu normal yapalım" diye sizinkine çevirmeye çalışmak, tabiri caiz ise; gönül rahatlığı ile *"gerzeklik" olarak nitelendirilebilir. (Türk Dil Kurumu Sözlüğü ~ Gerzek : Geri-zekalı sözünün kısaltılmışı. Aptal.)
Eğer sizin sağ şah damarınız toplumun %70'inde çıktığı yerden çıkıyor ve benimkisi aşağıdaki resimde %9 olarak görünen şekilde çıkıyor ise, siz anatomik olarak "toplumun geneline göre" benden daha "normal" siniz demektir. Ama bu benim de "anormal" olduğum anlamına gelmemektedir, sadece daha az rastlanılan bir normallikte olduğumu belirtir. Çünkü bendeki "varyasyon"(çeşitlenme) da sizdeki "varyasyon" ile "AYNI İŞİ GÖRÜYOR", gerekli yerlere aynı kanı aynı şekilde götürüyordur. Yani "normal"in tanımı, "şeklen" olduğu kadar "fonksiyon" ile de alakalıdır, ve benim vücudumdaki damarı "bu farklı, bunu normal yapalım" diye sizinkine çevirmeye çalışmak, tabiri caiz ise; gönül rahatlığı ile *"gerzeklik" olarak nitelendirilebilir. (Türk Dil Kurumu Sözlüğü ~ Gerzek : Geri-zekalı sözünün kısaltılmışı. Aptal.)
Konumuz olan dişlerde de durum tamamen aynı şekildedir !
Sizin için mükemmel diş demek, sizin vücudunuzda bir dişin yapması gerekli olduğu varsayılan tüm temel işlevleri yerine getiren ve estetik anlamda sizin yüz yapınızla uyum sağlarken, konuşurken akciğerlerinizden başlayarak yükselen havanın ilk önce ses tellerinizi titreştirerek kaba kelimeleri oluşturmasını takiben ağızdan geçip artık dışarıya çıkarken son aşamada dil ve dişler yardımı ile ince nüansları verilen ses titreşimlerinden oluşturulan kelimeleri telaffuz etmenizi "sizin bünyenize" uygun gerçekleştiren, ağız içi diğer yapılar ve birebir diğer dişler arasında etliye sütlüye karışıp ona buna zarar vermeyecek bir anatomik yapıda olan dişlerdir.
Misal sayfanın başlangıcında görülen resimdeki "mükemmel dişleri" çıkartıp bana takmak, ya da aynısını benim için yapay olarak üreterek ağzıma yerleştirmek, aynı aorttan çıkan şah damarımı toplum geneline uysun diye opere ettirmekle aynı derecede gerzekçedir. Açıklamama gerek olmadığına eminim ama yine belirtmek gerekirse, resimlerde görülen "kusursuz" dişler; ne benim ağzımda orada durdukları gibi duracak, ne benim ağzımın içerisindeki yapıda bu dişler ile birşey çiğnemem mümkün olacak, ne doğru düzgün konuşabileceğim ne de benim ağız içi anatomim ile olan uyumsuzlukları nedeni ile dilimin kesilmedik yeri, dudaklarım ve yanaklarımın iç kısmında ısırılmadık yer kalacaktır.
Mükemmel değil ama, sağlıklı dişlerin ilk şartı...
Bu dedemiz için;
Mükemmel diş = Elma yenebilen diş :)
Mükemmel diş = Elma yenebilen diş :)
Sonuç olarak : "Mükemmel Diş" diye bir şey yoktur!
Ancak; "Kişi için Mükemmel yapıda dişler" şeklinde özelleştirilebilir.
Ve bir dişi mükemmel yapan özellik,
kesinlikle ilk planda "estetik" olması değildir!
Estetiklik olmazsa olmaz! ancak, mükemmel bir dişin ilk özelliği "sağlıklı olmasıdır".
"Sağlıklı Diş" ne demektir?
Sağlıklı bir diş, her şeyden önce; yapması gereken şeyi yapan ve bunu yapmayı uzun süre stabil olarak sürdürebilecek diş demektir. Yani, o an için bulunduğu ağız içerisinde görevini yerine getirebilen her diş de sağlıklı değildir! Bir dişi sağlıklı olarak nitelendirebilmek için, orta ve uzun dönemde de kendisinden beklenenleri yapmaya devam edeceğini gösterir alametifarika'lar aranır.
Bir dişin sağlıklı olduğunun ip uçlarını veren muayene bulgularından ilki, doğal olarak dişin kendisi ile ilgilidir. Dişin görülür yüzeyinde bir renk değişimi, plak tabakası, tartar, aşınma, çatlak-kırık, yerine sağlam oturup oynama bulgusu verip-vermemesi, diğer dişler ile olan uyumu ve çiğneme işlevi sırasındaki efektivitesi başlangıç seviyesindeki bir diş muayenesinde ilk bakışta değerlendirilmesi gereken temel özelliklerdir.
Bir dişin kendisi ile ilgili yapılacak muayene, o dişin o anki işlevsel durumu ile ilgili bilgi verecek temel kaynaktır ve akut dönemdeki sorunların tespitinde altın değeri taşımaktadır, ancak; dişin orta ve uzun dönemli sağlığı konusunda tahminde bulunmak için yeterli değildir.
Bir diş, o an itibari ile kusursuz yapısal özellikler ve ağız içi fonksiyonları ile eşsiz bir uyum sergiliyor olabilir. Ancak bu yine de o dişin tamamen sağlıklı olduğu anlamına gelmez! Çünkü dişin hayatiyetini ve fonksiyonunu sürdürebilmesi için, mutlaka içerisinde "yaşadığı" dokular ile ilişkisinin ve uyumunun da kusursuz olması gereklidir! Çünkü bir dişi besleyen ve destekleyen, çevresindeki dokulardır.
Yapısal olarak çok iyi durumda bulunan, diş hekimi tarafından yapılan ağız içi muayenesinde hiçbir falso vermeyen "örnek bir diş" için, muayenenin devamında incelenecek önemli hususlar; dişin içine oturduğu çene kemiğinin yapısal destek ve işlevsel fonksiyonlarını yerine getirebilecek standartlarda olması, dişin özü (pulpa) içerisindeki damar-sinir paketinin dişin beslenme görevindeki yeterliliği ve innervasyon olarak tabir edilen beyinden gelen sinirlerce duyulandırılma ilişkisinde ağrı-hassasiyet yaratacak bir patoloji bulunmaması, periodontium olarak adlandırılan ve ileride periodontoloji (diş eti hastalıkları) konusunda çok daha detaylıca tartışılacak başta diş eti olmak üzere, alveolar kemik, sement ve periodontal ligament içerisinde "diş-çene kemiği eklemi"ne sıkıca sabitlenmiş olması (dişin kendisi dışındaki çevresel nedenler ile yerinde oynayıp-oynamaması) durumlarının göz önünde bulundurulması önem kazanmaktadır!
Bir dişin sağlıklı olduğunun ip uçlarını veren muayene bulgularından ilki, doğal olarak dişin kendisi ile ilgilidir. Dişin görülür yüzeyinde bir renk değişimi, plak tabakası, tartar, aşınma, çatlak-kırık, yerine sağlam oturup oynama bulgusu verip-vermemesi, diğer dişler ile olan uyumu ve çiğneme işlevi sırasındaki efektivitesi başlangıç seviyesindeki bir diş muayenesinde ilk bakışta değerlendirilmesi gereken temel özelliklerdir.
Bir dişin kendisi ile ilgili yapılacak muayene, o dişin o anki işlevsel durumu ile ilgili bilgi verecek temel kaynaktır ve akut dönemdeki sorunların tespitinde altın değeri taşımaktadır, ancak; dişin orta ve uzun dönemli sağlığı konusunda tahminde bulunmak için yeterli değildir.
Bir diş, o an itibari ile kusursuz yapısal özellikler ve ağız içi fonksiyonları ile eşsiz bir uyum sergiliyor olabilir. Ancak bu yine de o dişin tamamen sağlıklı olduğu anlamına gelmez! Çünkü dişin hayatiyetini ve fonksiyonunu sürdürebilmesi için, mutlaka içerisinde "yaşadığı" dokular ile ilişkisinin ve uyumunun da kusursuz olması gereklidir! Çünkü bir dişi besleyen ve destekleyen, çevresindeki dokulardır.
Yapısal olarak çok iyi durumda bulunan, diş hekimi tarafından yapılan ağız içi muayenesinde hiçbir falso vermeyen "örnek bir diş" için, muayenenin devamında incelenecek önemli hususlar; dişin içine oturduğu çene kemiğinin yapısal destek ve işlevsel fonksiyonlarını yerine getirebilecek standartlarda olması, dişin özü (pulpa) içerisindeki damar-sinir paketinin dişin beslenme görevindeki yeterliliği ve innervasyon olarak tabir edilen beyinden gelen sinirlerce duyulandırılma ilişkisinde ağrı-hassasiyet yaratacak bir patoloji bulunmaması, periodontium olarak adlandırılan ve ileride periodontoloji (diş eti hastalıkları) konusunda çok daha detaylıca tartışılacak başta diş eti olmak üzere, alveolar kemik, sement ve periodontal ligament içerisinde "diş-çene kemiği eklemi"ne sıkıca sabitlenmiş olması (dişin kendisi dışındaki çevresel nedenler ile yerinde oynayıp-oynamaması) durumlarının göz önünde bulundurulması önem kazanmaktadır!
Kimimiz için;
Mükemmel diş = Ağrımayan diş.
Mükemmel diş = Ağrımayan diş.
Sağlıklı dişi anlatması zor...
Ama sağlıksız diş budur !
Ama sağlıksız diş budur !
Bebekler için mükemmel diş : (?)
Tey tey tey... Diş de neymiş... :)
Tey tey tey... Diş de neymiş... :)
Bu yapıların ne olduğu ile ilgili merakınızı gidermek için, temel diş anatomisi sayfamıza göz atmanızı şiddetle tavsiye ederim. Tüm bu inceleme sırasında, gerekiyorsa diş hekimi tarafından radyolojik ve diğer tetkiklere baş vurularak eldeki muayene bulgularının ekstra verilerle desteklenmesi yoluna gidilir.
Bu sayılan "diş dışında" ama "en az diş kadar önemli" yapıların muayene bulguları, hastalıkları, tedavileri, kendileri ile ilgili bölümlerde ayrıntıları ile ele alınarak, konu ile ilgili olsun olmasın okumayı bilen her insanın rahatlıkla anlayabileceği basitlikte tanımlar, resimler ve örnekler ile çeşitlendirilerek sizlere sunulacaktır.
Bu sayılan "diş dışında" ama "en az diş kadar önemli" yapıların muayene bulguları, hastalıkları, tedavileri, kendileri ile ilgili bölümlerde ayrıntıları ile ele alınarak, konu ile ilgili olsun olmasın okumayı bilen her insanın rahatlıkla anlayabileceği basitlikte tanımlar, resimler ve örnekler ile çeşitlendirilerek sizlere sunulacaktır.
ANKARA DİŞ HEKİMİ ve SİNCAN DİŞ HEKİMİ Websiteleri için Yasal Uyarı : "ADO - DİŞ HEKİMLİĞİNDE İletişim Ortamlarında Yayın Yapma Klavuzu ve ETİK KURALLARI" dahilinde;
"SİNCAN DİŞ DOKTORU Sitesindeki bilgiler destek amaçlıdır. Diş Hekimi'nin hastasını diş hekimliği hastalıklarını teşhis için muayenesinin ve diş tedavileri uygulamalarının yerine geçmez ! "